Oyun, çocukların dünyayı kendi deneyimleri ile öğrenmesini sağlayan, genellikle sonuçları düşünülmeden, eğlenmek için yapılan hareketlerdir. Oyuncak ise çocukların oyun oynarken kullandığı her türlü nesnedir. Oyuncaklar çocuğun yaratıcılığını, karar verme becerisini, boyut, şekil ve renk gibi kavramları kavramasını, düş kurma gücünün gelişmesini ve çeşitli beceriler kazanmasını destekler. İş birliği yapma, paylaşma, bekleme, sabırlı olma gibi yetenekleri kazanmasına yardım eder.
Oyuncak mutlaka çocuğun yaşına, ilgisine, becerisine ve gelişim düzeyine uygun olmalıdır. Çocuğa yaş ve beceri düzeyinin altında alınmış bir oyuncak zevk vermeyecek ve ilgisini yitirecektir. Yaş ve beceri düzeyinin üstünde alınmış bir oyuncak ise çocukta başarısızlık duygusu yaratabileceğinden oyuncak seçimi son derece önemlidir.
Çocukların dikkat süreleri yaş gruplarına ve gelişim düzeylerine göre farklılıklar gösterir. Örneğin; 2-2.5 yaş çocuğu bir etkinlik üzerinde dikkatini 30-60 saniye kadar sürdürebilir; 6 yaş çocuğu ise tek başına bir etkinliğe 30 dakika kadar dikkatini verebilir. Dikkat becerisi eğer doğru destekler verilirse geliştirilebilen bir beceridir. Özellikle pandemi nedeniyle eğitim süreçlerini zorunlu olarak ekranlar vasıtasıyla sürdüren çocukların gününün büyük bölümü elektronik cihazlarla geçtiği için yoğun olarak ekrana maruz kalan çocukların dikkat sürelerinin düştüğü, belleklerinin zayıfladığı, işlemleme hızlarının negatif yönde değiştiği birçok araştırma sonucunda gösterilmiştir. Bu yüzden zorunlu ekran maruziyeti dışında çocukları ekranlardan uzaklaştırmak, klasik oyun ve oyuncaklara yönlendirmek, aktivitelerini eğlenceli hale getirmek odaklanmalarını kolaylaştıracaktır. Hadi gelin çocukların dikkat becerisini geliştirebileceği ve aynı zamanda eğlenirken öğrenebileceği oyuncaklara bakalım;
Çocuğunuz birçok yapı inşa ederken, şekil ve renk tanıma, uzamsal görselleştirme, zihinsel farklılaştırma, görsel algı, bilişsel esneklik, dil becerileri ve problem çözme gibi beceriler kazanır ve bu becerileri geliştirirler.
Yapbozlar, çocukların problem çözme becerilerini, hafızasını, konsantrasyonunu ve dil becerilerini geliştirerek bilişsel gelişimine yardımcı olur. Yapbozu tamamlamak için farklı parçaları renk, boyut ve şekle göre tanımaları gerektiğinden; nesneleri tanımlamalarını, saymalarını ya da eylemlerini tanımlamalarını isteyerek öğrenmelerini geliştirebilirsiniz. Yapboz tamamlandığında bir masal oluşturup ve çocuğunuzdan tamamlamasını isteyerek dikkatini arttırmaya yardımcı olabilirsiniz.
• Kutu oyunları
Bilişsel gelişime katkı sağlayan oyuncaklardan biri de kutu oyunlarıdır. Kutu oyunları ile çocuğun bilişsel gelişimlerine destek vererek, okul öncesi çocukların dikkat becerilerini geliştirmelerine yardımcı olabilirsiniz.
• Dikkat geliştirme setleri
Sadece okul öncesi dönem için değil farklı yaş gruplarına uygun olarak hazırlanır. Her yaş grubundaki zorluk derecesi farklılık gösteren bu setlerdeki en önemli özellik çocuğun sıkılmadan etkinliklere devam etmesidir. Zira dikkat eksikliği bulunan çocuklardaki önemli sorunlardan biri odaklanamama ve çabuk vazgeçmedir.
• Hafıza oyunları
Hafıza oyunları oynamak, dikkat, konsantrasyon ve odaklanma gibi beyin fonksiyonlarının gelişmesine katkı sağlar. Hafıza oyunları, eleştirel düşünmeye yer verir. Böylece başkalarının düşüncelerini anlamaya çalışırlar. Bu da çocukların dikkatlerini ayrıntılara vermelerine destek olur. Bu tarz oyunlar görsel hafızanın gelişimine katkı sağlar. Farklılıkları tespit etmeye veya ilgili iki görüntüyü birbirine bağlamaya dayalı birçok hafıza oyunuyla çocuklar görsel ayrımcılığı geliştirir. Bu, görüntüleri birbirinden ayırt etmede bir hızlanmaya yol açacaktır. Hafıza oyunu oynayan çocuklar kurallı ve planlı bir hayat yaşamaya eğilim gösterebilirler.
• Sudoku
Sudoku oyunu hafıza güçlendirici ve dikkat geliştiricidir. Sudoku süre nedeniyle çocukların dikkatini toplamasına ve hızlı karar vermesine yardımcı olur.
Çocuk Gelişimi ve Eğitimi
